Günümüzde toplu, planlı ve düzenli sanayi bölgelerinin kurularak altyapı imkânlarının güçlendirilmesi sanayi sektörünün gelişimi bakımından önem ihtiva etmektedir.
Günümüzde toplu, planlı ve düzenli sanayi bölgelerinin kurularak altyapı imkânlarının güçlendirilmesi sanayi sektörünün gelişimi bakımından önem ihtiva etmektedir. Iğdır ilinde imalat sanayi alanında hizmet veren 1 adet Organize Sanayi Bölgesi (OSB) ve 1 adet Sanayi Sitesi (SS) mevcuttur. Ayrıca sanayi bölgesi niteliğinde Iğdır Üniversitesi tarafından 2023 yılında Serhat Teknoloji Geliştirme Bölgesi kurulmuştur.
Iğdır ilinde imalat sanayi sektörü 2010’lu yıllardan beri gelişmektedir. Bu gelişimin ana dinamiklerinden birisi Organize Sanayi Bölgesi (OSB)’dir. Iğdır OSB, Türkiye'nin doğu sınırında stratejik bir konumda yer almakta olup yatırımcılar için cazip bir merkez haline gelmiştir. OSB’nin temel altyapı ihtiyaçları büyük ölçüde giderilmiş, yatırıma uygun koşullar sağlanmıştır. Buna ek olarak Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu Yüksek Standartlı Demiryolu Hattı Projesi[1] kapsamında Iğdır OSB’de bir yükleme-boşaltma istasyonunun kurulacak olması önemli bir avantajı beraberinde getirmektedir. Bu çerçevede ildeki yatırımların daha da ivme kazanması öngörülmektedir.
Şekil 1: Iğdır Organize Sanayi Bölgesi (OSB)
Kaynak: T.C. Serhat Kalkınma Ajansı (SERKA)
Iğdır il merkezine 24 km mesafede bulunan Iğdır OSB’de 2024 yılı Aralık ayı itibarıyla 94 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Bu parsellerden 65 tanesinin yatırımcılara tahsisi yapılmış olup, 28 adet faal işletme mevcuttur. Tahsise uygun parsellerin büyüklüğü 5.000-30.000 m2 arasında değişmektedir. Iğdır OSB’ de faaliyet gösteren firmaların sektörel dağılımı incelendiğinde 2024 yılı Aralık ayı itibarıyla en yoğun olan sektörler sırasıyla; yapı malzemeleri, metal işleme ve plastik, kimyasal ürünler ve gıda sektörü şeklinde sıralanabilir. Bu sektörlerin yanı sıra; rafine tuz imalatı, ahşap kapı, banyo dolabı, mutfak dolap kapakları ve giyim eşyaları imalatı alanında faaliyet gösteren firmalar da mevcuttur.
Iğdır OSB’ sahip olduğu olanaklar ve gelişim dinamikleri sayesinde bölgede dikkat çeken bir ivme yakalamıştır. Hâlihazırda 200 hektarlık alanda bulunan ve sanayi parsellerinin önemli bir kısmının tahsis edilmesinden dolayı OSB’nin genişletilmesi ihtiyacı doğmuştur. Bu amaçla, OSB'nin bitişiğindeki 233 hektarlık mera arazisinin OSB’ ye ilave edilmesi planlanmaktadır. OSB'nin genişletilmesiyle birlikte bölge ekonomisine katkıda bulunarak yeni istihdam fırsatları yaratılacak ve Iğdır ilinin stratejik konumundan yararlanarak uluslararası ticarette daha aktif bir rol üstlenmesine katkı sağlanacaktır.
Iğdır ilinde şehir merkezinde bulunan 1 adet sanayi sitesi (SS) mevcuttur. SS 35 hektarlık bir arazi üzerine kurulmuş olup, içerisinde 317 adet işletme mevcuttur. Bu işletmelerin hepsi faal durumdadır. Ancak bazıları dönemsel olarak faaliyet gösterebilmektedir. Özellikle oto bakım ve onarım faaliyetleri icra edilmekle birlikte PVC, mobilya, ahşap ve metal doğrama gibi işler de yapılmaktadır.
Şekil 2: Iğdır Sanayi Sitesi (SS)
Kaynak: T.C. Serhat Kalkınma Ajansı (SERKA)
Iğdır ilinde imalat sanayi sektöründeki mevcut durum ve toplu üretim altyapılarına ilişkin bilgiler verilmiştir. Bunlara ek olarak uygun yatırım ortamını etkileyen unsurların ortaya koyulması ve ilde bu sektörde potansiyel teşkil eden faaliyet kollarına değinilecektir.
Bir ekonomide yatırım yapma kararını etkileyen pazar olanakları, hammadde ve altyapı kaynaklarına yakınlık, taşıma, işgücü, yan sanayiye yakınlık vb. birçok faktör vardır. Bununla birlikte ildeki coğrafi yapı, beşeri kaynaklar, teknik ve sosyal altyapı, tarımsal yapı, doğal kaynaklar, sanayi, ticaret ve hizmet sektörleri ile finansman olanakları ilin mevcut durumunu ve potansiyelini ortaya koyan başlıca alanlardır.
Yatırım yapılabilecek alanların tespitinde esas olan; yerli veya yabancı yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyen kuruluş yeri faktörlerinin objektif bir şekilde değerlendirilmesidir. Kuruluş faktörlerine göre ele alınan ve gerek talep-pazar-kaynak gerekse yatırım boyutları, karlılık ve risk derecesi bakımından sanayi sektöründe yatırıma uygun olduğu düşünülen alanlar aşağıda sıralanmıştır.
Iğdır ilinde imalat sanayi sektöründe yatırım yapılabilecek uygun faaliyet alanları aşağıdaki gibidir.
- Sebze ve meyve suyu imalatı
- Domates suyu
- Elma suyu
- Meyve ve sebze suları karışımları
- Kayısı suyu - konsantre olmayan
- Şeftali suyu - konsantre olmayan
- Meyve nektarları
- Başka yerde sınıflandırılmamış diğer meyve ve sebze suları
- Başka yerde sınıflandırılmamış meyve ve sebzelerin işlenmesi ve saklanması
- Sebzeler ve sebze karışımları, dondurulmuş (pişirilmemiş veya buharda ya da suda haşlanarak pişirilmiş) (patates hariç)
- -Sebze, kükürt dioksit gazıyla, tuzlu suda, kükürtlü suda veya diğer koruyucu çözeltilerde geçici olarak korunmuş, fakat hemen tüketime hazır olmayan
- Sebzeler (patates, soğan, mantar ve yer mantarı hariç) ve sebze karışımları, kurutulmuş (tüm, parça, dilimlenmiş veya toz halinde fakat daha fazla hazırlanmamış)
- Domates, korunmuş (tüm veya parça halinde) (hazır sebze yemekleri ve sirke veya asetik asitle korunmuş domatesler hariç)
- Domates püresi ve ezmesi, konsantre edilmemiş
- Domates püresi ve ezmesi, konsantre edilmiş
- Sebzeler ve sebze karışımları, dondurulmuş (hazır sebze yemekleri, pişirilmemiş veya buharda ya da suda haşlanarak pişirilmiş veya sirke ya da asetik asitle korunmuş olan dondurulmuş sebze ve sebze karışımları hariç)
- Başka yerde sınıflandırılmamış sebzeler ve sebze karışımları (hazır sebze yemekleri ve dondurulmuş sebzeler ile sebze karışımları hariç)
- Turşular - sirke veya asetik asit kullanılarak hazırlanmış veya saklanmış
- Sebzeler; sirke/asetik asitle hazırlanmış, konserve edilmiş-turşu hariç
- Reçel, marmelat, meyve jölesi ve pekmez (turunçgillerden yapılanlar ile homojenize müstahzarlar hariç)
- Turunçgillerin veya kavunların kabukları, taze, dondurulmuş, kurutulmuş veya geçici olarak tuzlu suda, kükürtlü suda veya diğer koruyucu çözeltilerde korunmuş
- Kayısı - kurutulmuş
- Elma - kurutulmuş
- Şeftali (nektarınlar dahil) - kurutulmuş
- Meyve karışımları - kurutulmuş
- Meyve ve sebzelerin saklanması için pişirme ve diğer hazırlama hizmetleri (konsantre vb.)
- Meyvelerin Mumlama ve Sarartma İşlemleri
- Oluklu kâğıt ve mukavva imalatı ile kâğıt ve mukavvadan yapılan muhafazaların imalatı
- Torbalar ve çantalar, kâğıttan, mukavvadan, selüloz vatkadan veya selüloz lif ağlarından yapılmış, taban genişliği >= 40 cm
- Torbalar ve çantalar, kâğıttan, mukavvadan, selüloz vatkadan veya selüloz lif ağlarından yapılmış (taban genişliği >= 40 cm olanlar hariç)
- Koli, kutu ve benzeri muhafazalar, oluklu kâğıttan veya mukavvalardan
- Katlanabilir kutular ve diğer paketleme malzemeleri (sıvılar için olanlar)
- Oluksuz kartondan katlanabilir kutular ve diğer paketleme malzemeleri
- Oluksuz sert kartondan katlanabilir kutular ve diğer paketleme malzemeleri
- Oluksuz kartondan ve sert kartondan mostra
- Oluksuz kâğıt veya kartondan katlanabilir kutular ve muhafazalar; diğerleri
- Başka yerde sınıflandırılmamış diğer paketleme kutuları ve benzeri muhafazalar (plak kartonları dahil)
- Klasörler, evrak rafları, saklama kutuları ve benzeri eşyalar, kâğıttan yapılmış (büro, mağaza ve benzeri yerlerde kullanılan)
- Basılı etiketler (kendinden yapışkanlı olanlar), kâğıttan veya mukavvadan yapılmış
- Basılı etiketler, kâğıttan veya mukavvadan yapılmış (kendinden yapışkanlılar hariç)
- Etiketler (kendinden yapışkanlı olanlar), kâğıttan veya mukavvadan yapılmış (basılı olanlar hariç)
- Etiketler, kâğıttan veya mukavvadan yapılmış (kendinden yapışkanlı olanlar ile basılı olanlar hariç)
- Kâğıttan yapılan ev eşyası, sıhhi malzemeler ve tuvalet malzemeleri imalatı
- Kâğıt ve mukavvadan diğer ürünlerin imalatı
- Kakao, çikolata ve şekerleme imalatı
- Şekerle korunmuş meyveler, sert kabuklu yemişler, meyve kabukları ve bitkilerin diğer kısımları
- Diğer dış giyim eşyaları imalatı
- -Erkekler veya erkek çocukları için palto, kaban, harmani, pelerin, anorak, rüzgarlık ve benzeri ürünler (örgü (triko) veya tığ işi (kroşe))
- Erkekler veya erkek çocukları için takım, kombine takım, ceket, blazer, pantolon, bahçıvan tipi tulum, binici/külot pantolonu ve şortlar (örgü (triko) veya tığ işi (kroşe))
- Kadınlar veya kız çocukları için palto, kaban, harmani, pelerin, anorak, rüzgarlık ve benzeri ürünler (örgü (triko) veya tığ işi (kroşe))
- Kadınlar veya kız çocukları için takım, kombine takım, ceket, blazer, elbise, etek, pantolon-etek, pantolon, bahçıvan tipi tulum, binici/külot pantolonu ve şortlar (örgü (triko) veya tığ işi (kroşe))
- İç giyim eşyası imalatı
- Erkekler veya erkek çocukları için gömlekler (örgü (triko) veya tığ işi (kroşe))
- Erkekler veya erkek çocukları için külot, slip, gecelik, pijama, bornoz, ropdöşambır ve benzeri ürünler (örgü (triko) veya tığ işi (kroşe))
- Kadınlar veya kız çocukları için bluz, gömlek ve gömlek bluzlar (örgü (triko) veya tığ işi (kroşe))
- Kadınlar veya kız çocukları için kombinezon, iç etek, jüpon, slip, külot, gecelik, pijama, sabahlık,
- bornoz ve benzeri ürünler (örgü (triko) veya tığ işi (kroşe))
- Tişört, atlet ve diğer fanilalar (örgü (triko) veya tığ işi (kroşe))
- Plastik paketleme malzemelerinin imalatı
- Kutu, kasa, sandık ve malzeme taşıma veya paketlemede kullanılan benzeri eşyalar, (plastikten)
- Plastik torba, çanta, poşet, çuval, kutu, damacana, şişe, makara vb. paketleme malzemelerinin imalatı
- Derinin tabaklanması ve işlenmesi; kürkün işlenmesi ve boyanması
- Tabaklanmış veya işlenmiş, fakat monte edilmemiş bütün halindeki kürklü deriler (kuzudan elde edilen)
- Deri (koyun veya kuzu derileri, yünsüz), tabaklanmış, fakat daha fazla işlenmemiş (güderi hariç)
- Fabrikasyon metal ürünleri imalatı
- Metal yapı ve yapı parçaları imalatı
- Metalden kapı ve pencere imalatı
- Metalden diğer tank, rezervuar ve konteynerler imalatı
- Metallerin makinede işlenmesi ve şekil verilmesi
- Başka yerde sınıflandırılmamış diğer fabrikasyon metal ürünlerin imalatı
- Tarım ve ormancılık makinelerinin imalatı
- Ahşap kaplama paneli ve ağaç esaslı panel imalatı
- Düz camın şekillendirilmesi ve işlenmesi
- Peksimet ve bisküvi imalatı; dayanıklı pastane ürünleri ve dayanıklı kek imalatı
- Büro ve mağaza mobilyaları imalatı
- Kireç ve alçı imalatı
- Et ve kümes hayvanları etlerinden üretilen ürünlerin imalatı
- Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı
- Başka yerde sınıflandırılmamış metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı
- Alkolsüz içeceklerin imalatı; maden sularının ve diğer şişelenmiş suların üretimi
- Fırınlanmış kilden tuğla, karo ve inşaat malzemeleri imalatı
- Diğer bina doğramacılığı ve marangozluk ürünlerinin imalatı
- Ağaçların biçilmesi ve planyalanması
- Taş ve mermerin kesilmesi, şekil verilmesi ve bitirilmesi
- Sabun ve deterjan ile temizlik ve parlatıcı maddeler imalatı
[1] Bu proje 2022 yılında Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından yatırım programına alınarak 2024 yılında ihalesi yapılmıştır.
