Modern ekonomilerin yapıtaşlarından biri olan organize sanayi bölgeleri (OSB), küresel rekabetin yoğun olduğu bir dünyada ülkelerin sanayileşme süreçlerinde kritik bir role sahiptir. OSB’ler üretimin toplulaştırılması, altyapı hizmetlerinin optimizasyonu ve endüstriyel sinerjinin teşvik edilmesi yoluyla ekonomik verimliliği ve yenilikçiliği artırma potansiyeline sahiptir. Dünya genelinde değerlendirildiğinde OSB'ler, hızla değişen teknolojik ve ekonomik şartlara uyum sağlama yeteneğiyle ülkelerin kalkınma hızını artıran temel unsurlardan biri haline gelmiştir.

Türkiye, stratejik konumu ve dinamik sanayi yapısı ile OSB'lerin gelişimi açısından güzel bir örnek teşkil etmektedir. Ülkenin coğrafi konumu, Avrupa, Asya ve Ortadoğu pazarlarına erişim sağlayarak, Türkiye'yi bir üretime ticaret merkezi olarak öne çıkarmaktadır. Özellikle TRA2 Bölgesi gibi gelişmekte olan bölgelerdeki OSB'ler, Türkiye'nin ekonomik büyümesinde ve bölgesel dengesizliklerin azaltılmasında önemli bir rol oynamaktadır.

Organize sanayi bölgelerinin sunduğu avantajlar, sadece altyapı ve maliyet verimliliği ile sınırlı değildir. Bu bölgeler, işbirliği ve yenilikçilik için bir platform olarak da işlev görmektedir. Gelişmiş altyapıları, nitelikli iş gücüne erişim ve hükümet destekleri ile OSB'ler yerli ve yabancı yatırımcılar için cazip fırsatlar sunmaktadır. Ayrıca, sürdürülebilir üretim pratiklerini teşvik ederek çevresel etkiyi azaltma konusunda da önemli bir rol oynamaktadır.

Sanayi siteleri (SS), dünya genelinde ve Türkiye'de ekonomik ve sosyal yapı içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. SS’ler genellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) yoğunlaştığı, üretim ve hizmet sektörlerinin kesişim noktasında bulunur. Yerel ekonomilerin can damarlarından biri olan SS’ler istihdam sağlama ve yenilikçi girişimciliği destekleme açısından kritik bir role sahiptir.

Dünya çapında, sanayi siteleri (SS), ekonomik büyümenin lokomotifleri olarak görülür. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, SS’ler kalkınma stratejilerinin merkezinde yer alır. Küresel pazarda rekabetçi olabilmek için teknolojiye ve yenilikçi yöntemlere yatırım yaparlar. Bu yatırımlar yerel düzeyde ekonomik kalkınmayı teşvik ederken, uluslararası ticarette de etkili bir varlık göstermelerini sağlar.

Türkiye'de ise sanayi siteleri (SS), ekonomik yapı içerisindeki dönüşümün ve çeşitliliğin bir göstergesidir. Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde yer alan SS’ler hem bölgesel kalkınmayı destekler hem de Türkiye'nin genel ekonomik performansına önemli katkılarda bulunur. İstanbul, İzmir, Ankara gibi büyük şehirlerdeki sanayi siteleri, daha çok teknoloji ve ihracat odaklı faaliyet gösterirken, Anadolu'daki küçük şehirlerdeki SS’ler daha çok yerel ihtiyaçlara yönelik üretim yapar. Bu çeşitlilik, Türkiye'nin ekonomik dinamizminin ve adaptasyon kabiliyetinin bir yansımasıdır.

Sonuç olarak sanayi siteleri, hem dünya genelinde hem de Türkiye'de ekonomik kalkınmanın ve sosyal dönüşümün önemli unsurlarıdır. Yerel girişimciliği teşvik eden, istihdam yaratan ve yenilikçi fikirleri destekleyen bu yapılar, ekonomik sürdürülebilirliğin temel taşlarından biridir.[1]

Iğdır Organize Sanayi Bölgesi (OSB)

Iğdır ilinde sanayileşmenin düzenli toplu ve planlı bir şekilde gelişmesini sağlamak amacıyla karma OSB kurulması için ilk kez 1999 yılında önerilen üç ayrı bölgede aynı yıl yer seçimi çalışmaları yapılmıştır. Bu yer seçimi sonucunda Iğdır İli Merkez Çalpala Köyü mevkiinde OSB alanı olarak seçilen 200 hektarlık arazi mülga Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından uygun görülmüştür. Akabinde hazineden tahsis edilen bu araziye yönelik mülga Sanayi ve Ticaret Bakanlığının kredi desteği ile 1999 yılında OSB yapımına başlanmıştır. Altyapı çalışmalarının başlamasıyla eş güdümlü şekilde Iğdır OSB Müteşebbis Teşekkül Heyetinin oluşturulmasına karar verilmiş ve %51 pay ile Iğdır İl Özel İdaresi, %35 pay ile Iğdır Belediyesi, %14 pay ile Iğdır Ticaret ve Sanayi Odasının katılımıyla müteşebbis heyeti teşkil edilmiştir. Akabinde ilerleyen dönemde paylara ilişkin revizyon yapılmış olup 08.10.2020 tarihi itibarıyla kurum ve kuruluşların güncel pay oranları; %59 pay ile Iğdır İl Özel İdaresi, %35 pay ile Iğdır Belediyesi, %6 pay ile Iğdır Ticaret ve Sanayi Odası şeklinde güncellenmiştir.

Iğdır ili imalat sanayi sektöründe gelişen bir ivmeye sahiptir. 2010’da faaliyetleri hız kazanmaya başlayan Iğdır OSB’de altyapı hızla tamamlanmakta ve ilk etaptaki tüm parseller hemen hemen dolmuş durumdadır. OSB’nin önemli avantajlarından birisi Kars-Iğdır-Aralık Demiryolu Projesi[2] kapsamında OSB’de bir yükleme-boşaltma istasyonunun kurulacak olmasıdır.

Iğdır ilinde OSB’nin altyapı sorunları büyük ölçüde giderilmiş olup bu bağlamda yatırımların daha da ivme kazanması öngörülmektedir. Bu bağlamda yapılan çalışmalar neticesinde SERKA desteği ile OSB etrafına duvar çekilmesi, dere yataklarına menfez, kullanma suyu deposu ve şebekesi, su deposu kanalizasyon, güvenlik duvarı, güvenlik kamerası gibi olanaklar sağlanmıştır.

Iğdır OSB’nin doğal gaz altyapı ihtiyacının giderilmesi amacıyla, Serhat Kalkınma Ajansı (SERKA) Iğdır OSB Müdürlüğü’ne “Iğdır OSB Doğalgazla Rekabet Gücünü Artırıyor” isimli Güdümlü Proje Desteği sağlamıştır. Proje kapsamında RMS-A basınç düşürücü istasyon kurulumu ve doğalgaz iç hattı altyapısının döşenmesi işi 2022 yılı Ocak ayı itibariyle tamamlanmıştır. 2022 yılı Mayıs ayı itibariyle OSB’de doğalgaz kullanımına başlanmıştır. Bu doğalgaz projesi ile firmaların önemli bir maliyet kalemi olan enerji ihtiyacı karşılanmış, hava kirliliği açısından çevresel sürdürülebilirliğe de katkı sağlanmıştır.

Şekil 1: Iğdır Organize Sanayi Bölgesi(OSB)